Strefa wiedzy

SPC. Schemat wdrażania statystycznego sterowania procesami – uporządkowanie etapów

Bolączką wielu firm jest niepoprawne wdrażanie metod statystycznych, które zamiast pomagać, zaczynają przeszkadzać w zapewnieniu jakości. W artykule przedstawiono prawidłowy sposób wprowadzenia SPC i najważniejsze wskaźniki w tym zakresie.

SPC – znaczenie dla organizacji i typowe problemy

Trudno przecenić znaczenie metod statystycznych w zarządzaniu jakością procesów. Przede wszystkim pozwalają one na znaczne oszczędności finansowe, dzięki możliwości kontroli stosunkowo niewielkich próbek, zamiast całej produkcji – SPC staje się alternatywą dla kosztownej kontroli 100%. Ważnym warunkiem uzyskania zakładanych efektów stosowania statystyki jest jednak jej prawidłowe wdrożenie. Chodzi tu zarówno o poprawność na płaszczyźnie matematyki, jak i metodyki (procedury postępowania). Typowe błędy „matematyczne” to np.:

• brak zwracania uwagi na typ rozkładu (np. zgodność z rozkładem normalnym),
• zamienne, losowe stosowanie różnych metod obliczania odchylenia standardowego,
• brak zwracania uwagi na poziom ufności uzyskiwanych wyników.

Popełnianych jest jednak także wiele błędów związanych z samą procedurą wprowadzania SPC, czyli kolejnością działań i doborem poszczególnych narzędzi. Można tu wymienić np. takie jak:

• analizowanie stabilności procesów w oparciu o wyniki pomiarów uzyskane z systemów niemających potwierdzonej skuteczności (brak MSA),
• uruchamianie produkcji seryjnej bez znanej zdolności maszyn lub z wynikami pokazującymi niewystarczającą ich zdolność,
• analizowanie wskaźników Cp/Cpk przy niestabilnych procesach,
• pozostawianie niezablokowanych granic kontrolnych na kartach wykorzystywanych do sterowania produkcją seryjną.

To oczywiście tylko przykładowe problemy, które można napotkać w trakcie auditowania metod sterowania procesami. I dotyczy to praktycznie każdej branży – od motoryzacji (która ma w zakresie SPC najściślejsze wymagania), przez AGD, farmację, aż po zakłady produkujące np. meble.

Schemat wdrażania – wzorzec postępowania

Uogólniając, można stwierdzić, że przyczyny błędnego wykorzystania metod statystycznych są tylko dwie. Pierwsza to brak wiedzy, jak to robić poprawnie. Druga (niestety równie „życiowa”) to brak czasu i konieczność omijania niektórych etapów, z uwagi na zbliżające się „kamienie milowe” realizowanego projektu. Na ten drugi problem ciężko znaleźć proste i uniwersalne rozwiązanie, ale brak wiedzy dość łatwo można uzupełnić.

Na schemacie przedstawiono prawidłowy, można powiedzieć – wzorcowy, schemat wdrażania metod statystycznych w firmie.

Zobacz schemat: SPC. Schemat wdrażania – RYSUNEK

Co oczywiste przedstawiony schemat nie jest kompletnym, szczegółowym algorytmem postępowania na zasadzie „jeśli to… zrób to…”, bo ciężko byłoby taki opisać, zachowując czytelność przekazu. Chodzi tu tylko o uporządkowanie najważniejszych etapów wdrażania i wskazanie mierników „sukcesu” na każdym z nich.

Lista kontrolna – narzędzie przy wdrażaniu?

Dobrym rozwiązaniem dla osób odpowiedzialnych za wdrożenie metod statystycznych mogłaby się okazać szczegółowa lista kontrolna opracowana na podstawie przedstawionego powyżej schematu (np. taka na wzór list umieszczonych w wydanym przez AIAG podręczniku APQP). Korzyści z jej wykorzystania byłyby wielorakie:

• „zmusiłaby” do wypisania wszystkich niezbędnych kroków wdrożenia statystyki – co już uporządkowałoby to wdrożenie,
• upewniłaby, że mamy wszystkie informacje o wymaganiach klientów (np. czy znamy oczekiwane wartości Cp/Cpk),
• pozwoliłaby na monitorowanie postępów wdrożenia i planowanie kolejnych kroków,
• dałaby możliwość szczegółowego przeauditowania skuteczności wdrożenia po jego zakończeniu.

Jeżeli wrócimy do tego, że prawidłowe wdrożenie statystyki jest dla firmy po prostu bardzo opłacalne, wydaje się oczywiste, że warto ten proces odpowiednio zaplanować i monitorować.

Autor: Tomasz Greber [PROQUAL]