Wskaźniki zdolności – przegląd

W praktyce zarządzania jakością posługujemy się wieloma wskaźnikami tzw. zdolności (ang. capability). Ponieważ nie wszyscy wiedzą czego one dotyczą i czym się różnią, warto je trochę uporządkować.

W „gąszczu” wskaźników zdolności są te mniej i bardziej istotne (użyteczne) oraz mniej i bardziej popularne. Nie warto zapewne znać wszystkich, bo te bardzo specyficzne wykorzystywane są niezwykle rzadko, ale w zakresie wskaźników podstawowych warto mieć przynajmniej ogólną wiedzę.

W tabeli 1 zestawiono najważniejsze informacje na temat najczęściej używanych wskaźników.

Tabela 1. Zestawienie podstawowych wskaźników

Oznaczenie wskaźnika	Zakres	Wzór	Uwagi
Cg/Cgk	Powtarzalność i dokładność urządzenia pomiarowego		Wskaźnik ocenia tylko urządzenie pomiarowe (nie proces i nie system pomiarowy) Odchylenie standardowe obliczanie „z pierwiastka” Pomiary wykonane na wzorcu
Cm/Cmk	Zdolność maszyny		Wskaźnik ocenia tylko maszynę (nie proces) Odchylenie standardowe obliczanie „z pierwiastka” Próbka zebrana przy optymalnych warunkach pracy maszyny
Pp/Ppk	Jakość procesu (wykonanie – performance)		Wskaźnik ocenia proces, ale tylko na podstawie ograniczonych informacji Odchylenie standardowe obliczanie „z pierwiastka” Próbka zebrana w krótkim czasie
Cp/Cpk	Zdolność procesu (capability)		Wskaźnik ocenia proces w oparciu o reprezentatywne dane Odchylenie standardowe obliczanie na podstawie wyników w próbkach (R lub s) – zmienność krótkoterminowa Dane do tych wskaźników muszą pochodzić ze stabilnego procesu Próbka zebrana w długim czasie (różni operatorzy, warunki otoczenia, partie surowca itp.)

Uwaga 1: podane w tabeli wzory są odpowiednie, gdy rozkład danych jest zgodny z rozkładem normalnym

Uwaga 2: dla wskaźników Cg/Cgk i Cm/Cmk istnieją także alternatywne wzory

Czas („miejsce”) wykorzystywania przedstawionych wskaźników w trakcie wdrażania projektu nie jest przypadkowy. Powinna być zachowana kolejność przedstawiona na rys. 1.

1. Cg/Cgk (sprawdzanie, czy urządzenie pomiarowe będzie się nadawało do kontroli) 2.Cm/Cmk (sprawdzenie, czy maszyna będzie w stanie utrzymać wymagany zakres specyfikacji dla wyrobu 3. Pp/Ppk (sprawdzanie czy proces będzie w stanie utrzymać wyrób w danej specyfikacji 4.Cp/Cpk (upewnienie się, że proces w różnych warunkach, stale utrzymuje wyrób w danej specyfikacji

Rys. 1. Kolejność wykorzystywania wybranych wskaźników

Podsumowanie

Wskaźniki odgrywają bardzo ważną rolę w zarządzaniu jakością. Pozwalają bowiem nie tylko łatwo komunikować się w sprawie poziomu jakości (np. „U mnie Cpk wynosi 2,4” – to bardzo dobra informacja), ale także monitorować doskonalenie poprzez porównywania wartości wskaźników np. przed i po akcji doskonalącej Warto się im zatem dokładnie przyglądnąć i poznać także te zaawansowane, pozwalające oceniać np. nietypowe procesy.

Autor: Tomasz Greber [PROQUAL]

Powrót

Strefa wiedzy

Wskaźniki zdolności – przegląd

W tabeli 1 zestawiono najważniejsze informacje na temat najczęściej używanych wskaźników.

Czas („miejsce”) wykorzystywania przedstawionych wskaźników w trakcie wdrażania projektu nie jest przypadkowy. Powinna być zachowana kolejność przedstawiona na rys. 1.

Podsumowanie