Strefa wiedzy

AQL, DQL, Deming i FMEA – czyli jak potwierdzić jakość dowolnych procesów

Utarło się przekonanie, że AQL, czyli graniczny poziom jakości (zresztą zwykle błędnie rozumiany w firmach), który wykorzystuje się przy odbiorach jakościowych partii wyrobów, wyczerpuje tematykę kontroli wyrywkowych metodą alternatywną.

AQL w ISO 2859-1

Rzeczywiście, „słynny” AQL wskazywany jest jako podstawa wyboru planów kontroli przez najbardziej popularną w zakresie kontroli odbiorczej normę ISO 2859-1 (ważne to „1”) stosowaną w przypadku odbiorów jakościowych kolejnych partii wyrobów (dostaw lub wysyłek).  Z wykorzystaniem tej normy, w oparciu o umówiony między stronami transakcji poziom AQL ustala się tzw. plany kontroli (plan kontroli to nic innego jak „instrukcja” mówiąca jak dużą próbkę „n” pobrać do kontroli i kiedy na podstawie wyników kontroli tej próbki partię przyjąć, a kiedy odrzucić). Ale te plany oparte o AQL nie wyczerpują możliwości wykorzystania w praktyce procedur kontroli wyrywkowej metodą alternatywną. Bardzo mało znanym obszarem zastosowań tej kontroli są procedury opisane w normie ISO 2859-4 (ważne to „4”).

AQL w ISO 2859-4

Czwarta część normy ISO 2859 prezentuje tzw. procedury oceny deklarowanych poziomów jakości, które pozwalają na ocenę jakości praktycznie dowolnych procesów. A co interesujące w kontekście praktycznego ich wykorzystania w zakresie zarządzania jakością (np. continuous improvement, analiza FMEA, planowanie auditów wewnętrznych) nie ograniczają się do oceny wyrobów bardzo wąsko rozumianych jako „wyprodukowane sztuki”, ale pozwalają na ocenę jakości praktycznie dowolnych wyników procesów. Świadczą już o tym choćby przykłady zastosowań przedstawione w normie:

• ocena skuteczności poprawienia procesu (w firmie istniał problem z jakością wystawianych faktur, których wadliwość oszacowano na 5%, po wdrożeniu działań doskonalących poziom ten szacowany jest na 1% – należy przygotować procedurę potwierdzającą, że poziom wadliwości rzeczywiście się zmniejszył),
• ocena skuteczności kontroli odbiorczej (na ile poprawiła się wykrywalność wad przez kontrolerów po wprowadzeniu działań doskonalących).

DQL w ISO 2859-4

Powyżej przestawione są tylko dwa przykłady wykorzystania standardu ISO 2859-4, ale widać już, że możliwości jego zastosowania są dużo szersze niż tylko ocena jakości produkcji.  W normie tej kluczowym elementem jest tzw. DQL (deklarowany poziom jakości), który potwierdzany jest następnie odpowiednimi metodami. Jest to w pewnym stopniu odpowiednik dobrze znanego AQL występującego w „tradycyjnych” procedurach odbiorczych.

Bardzo ciekawe perspektywy wykorzystania ISO 2859-4 pojawiają się w zakresie idei doskonalenia jakości (i nie jest ważne czy mówimy tu o systemach opartych o ISO 9001, IATF 16949 czy np. o metodyce Six Sigma). W praktyce często pojawia się potrzeba ocenienia, czy wprowadzone działania doskonalące były rzeczywiście skuteczne. Warto tu nawiązać choćby do najnowszego wydania standardu opisującego analizę FMEA (AIAG & VDA ed. 1 + errata), który wręcz wymaga, żeby zebrać dowody (dosłownie – dowody) na skuteczność wdrożonych działań.

Schemat postępowania projakościowego z wykorzystaniem ISO 2859-4 jest bardzo uniwersalny (rys. 1):

• Krok 1. Ustal wyjściową jakość procesu (ilość generowanych błędów).
• Krok 2. Wprowadź działania doskonalące.
• Krok 3. Określ deklarowany nowy poziom jakości DQL.
• Krok 4. Używając procedur wykorzystujących „iloraz jakości” oraz LQR (graniczny iloraz jakości) potwierdź lub odrzuć deklarowany poziom jakości.

Rys. 1. Rozszerzony schemat postępowania przy potwierdzaniu DQL
Źródło: opracowanie własne

Mamy zatem dość prostą, zestandaryzowaną (więc wiarygodną i prostą do uzasadnienia w trakcie np. auditów zewnętrznych) metodę zbierania dowodów, że doskonalenie jakości naszego procesu to nie jest fikcja.

Jak to mówił mój ulubiony ekspert zarządzania jakością W.E. Deming: „Wierzymy tylko Bogu, wszyscy inni muszą przynieść dane”.

No i proszę bardzo – mamy dane!

Autor : Tomasz Greber [PROQUAL]